Bazen Dikkatsizlik Farkındalıktan Daha İyidir

“Bulunmak.” Bu, farkındalık meditasyonunun mantrası ve öz farkındalık ve kabul için sözde bir anahtardır. Bir tür farkındalık egzersizinde amaç, artan bir dikkat duygusuyla rutin aktiviteler gerçekleştirmektir. “Dokunma, ses, görme, koku ve tat gibi tüm duyularınızla çevrenizi deneyimlemek için zaman ayırmaya çalışın. Örneğin, en sevdiğiniz yemeği yediğinizde, koklamak, tatmak ve gerçekten tadını çıkarmak için zaman ayırın.” diyor bir Mayo Clinic makalesi.

Farkındalığın gerçekten psikolojik faydaları olabilir. Bu yılın başlarında, randomize kontrollü çalışmaların bir sentezi, farkındalık temelli müdahalelerin; stres, anksiyete ve depresyon dahil olmak üzere bir dizi sağlık sonucu için küçük ila orta derecede faydaları olduğunu ortaya koydu. Bununla birlikte, farkındalığın etkileri diğer terapilerle karşılaştırıldığında daha küçük ve daha az tutarlıydı. Ayrıca müdahaleden aylar sonra bazı etkilerin kaybolduğu görülüyordu. Birlikte ele alındığında sonuçlar, farkındalık temelli müdahalelerin bazı sonuçlar için hiç yoktan daha iyi olabileceğini, ancak farkındalığı diğer terapilerle karşılaştırmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu göstermektedir.

Farkındalığın avantajları olsa da, psikolojik araştırmalar bazı durumlarda dikkatsiz olmanın önemli olduğunu da ortaya çıkardı. Yani, karmaşık görevlerde beceri geliştirdikçe, dikkat gereksiz görünene kadar bunları artan bir kolaylıkla yerine getirebiliriz. Günlük örnekler, bisiklete binmekten salatalık doğramaya ve dişlerinizi fırçalamaya kadar uzanır.

Bu “otomatiklik” durumunun altında (bilişsel psikologların dediği gibi), bunlara dikkat edilmeden yürütülebilen zihinsel süreçler vardır. Bu süreçler bilinçli farkındalık olmadan -zihinsel olayların zincirleme reaksiyonu- devam eder. Tüm görevleri otomatik olarak gerçekleştirmiyoruz, ancak birçoğu iyi uygulandıktan sonra bu şekilde gerçekleştirilebilir.

Bir uzmanlık araştırması, yaptıklarınıza çok fazla dikkat etmenin, özellikle de iyi uygulanmış beceriler gerçekleştirdiğinizde zararlı etkileri olabileceğini ortaya koymuştur. Aslında, bazı uzmanların “baskı altında boğulmalarının” nedenlerinden biri de budur: Eldeki görevin mekaniği hakkında çok fazla düşünürler.

Klasik bir çalışmada, bilişsel bilim insanı Sian Beilock ve meslektaşları, yetenekli golfçülerin farklı deneysel koşullar altında vuruşlarını batırma girişiminde bulundular. Bir senaryoda, golfçülere basitçe sopalarının salınımına dikkat etmeleri ve vuruşlarını tamamladıklarında “dur” demeleri talimatı verildi. Başka bir durumda, diğer sesleri görmezden gelerek hedef sesi dinlemeleri ve hedef sesi duyduklarında “ton” kelimesini söylemeleri istenmiştir.

Sezgilere aykırı olarak yetenekli golfçüler, vuruşlarına odaklandıklarında alakasız seslere dikkat ettikleri zamana göre çok daha kötü performans gösterdiler. Vuruşlarına dikkat etmenin etkisi o kadar zararlıydı ki, golfçüler deney başlamadan önce ısındıklarında gerçekten daha iyisini yaptılar.

Bu araştırmadan elde edilen önemli mesaj, iyi uygulanmış motor dizilerinin yürütülmesine çok dikkatli odaklanmanın hatalara neden olabileceğidir. Tabii ki kendimizle, birbirimizle ve çevremizle daha derin bağlantılar kurma fırsatlarını kaçırarak, hayattan otomatik pilotta geçmek için istifa etmemeliyiz. Ancak otomatikliğin devralmasına izin vermemiz gereken durumlar var. Bir daha bisiklete bindiğinde fazla düşünme.

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. https://www.scientificamerican.com/article/sometimes-mindlessness-is-better-than-mindfulness/