Tehlike Kokusu Gerçek Midir?

Koku duyumuz sayesinde güzel ve kötü kokuların hepsini deneyimleriz. Peki ya tehlikenin kokusunu gerçekten de alır mıyız? İsveç, Karolinska Enstitüsündeki araştırmacılar, elektrofizyolojik yöntemler kullanarak merkezi sinir sistemi, bir kokunun tehlikeyi temsil ettiğine karar verdiğinde beyinde neler olduğunu araştırdılar.

İsveç, Karolinska Enstitüsü, Klinik Sinirbilim Bölümü araştırmacısı hem de çalışmanın ilk yazarı Behzad Iravani “Tehlikeyle bağlantılı hoş olmayan kokulardan kaçınma tepkisi uzun zamandır bilinçli bir bilişsel süreç olarak görülüyor, ancak çalışmamız ilk kez bunun bilinçsiz ve aşırı hızlı olduğunu gösteriyor.” diyor.

Koku alma organı, insan beyninin yaklaşık yüzde beşini kaplar ve milyonlarca farklı kokuyu ayırt etmemizi sağlar. Bu kokuların büyük bir kısmı, kimyasallar ve çürük yiyecekler gibi sağlığımıza ve hayatta kalmamıza yönelik bir tehditle ilişkilidir. Koku sinyalleri, burundan solunduktan sonra 100 ila 150 milisaniye içinde beyne ulaşır. Ayrıca, insanlarda koku alma duyusu, potansiyel olarak zararlı uyaranları tespit etmek ve bunlara tepki vermek için özellikle önemlidir.

İnsanlarda hoş olmayan bir kokunun kaçınma davranışına dönüşmesinde hangi nöral mekanizmaların rol oynadığı uzun zamandır araştırılmaya çalışılan bir gizem. Bunun nedeni; tehdit edici, tehlikeli ve maddeleri tespit etmemize ve hatırlamamıza yardımcı olan, sinir sisteminin önemli merkezi kısımlarına doğrudan bağlantılı burun beyninin ilk kısmı olan, koku soğancığından gelen sinyalleri ölçmek için cerrahi işlem gerektirmeyen herhangi bir yöntemin olmamasıdır.

Karolinska Enstitüsü araştırmacıları, kokuları işleyen ve bunun sonucunda beynin hareket ve kaçınma davranışını kontrol eden bölümlerine sinyaller iletebilen, insan koku soğancığından gelen sinyalleri ilk kez ölçmeyi mümkün kılan elektrofizyolojik bir yöntem geliştirdiler.

Çalışmanın son yazarı Doç. Dr. Johan Lundström, "Soğancığın olumsuz kokulara spesifik ve hızlı bir şekilde tepki verdiği ve yaklaşık 300 ms içinde motor kortekse doğrudan bir sinyal gönderdiği açıktı ve bu sinyal, kişinin bilinçsizce geriye yaslanmasına ve kokunun kaynağından uzaklaşmasına neden olur." diyor. Ayrıca sözlerine, "Sonuçlar, koku duyumuzun çevremizdeki tehlikeleri tespit etme yeteneğimiz için önemli olduğunu ve bu yeteneğin çoğunun, görme ve işitme duyularımızın aracılık ettiği tehlikeye tepkimizden daha bilinçsiz olduğunu gösteriyor." ekliyor.

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. https://www.sciencedaily.com/releases/2021/10/211014100139.htm

2. Behzad Iravani, Martin Schaefer, Donald A. Wilson, Artin Arshamian, Johan N. Lundström. The human olfactory bulb processes odor valence representation and cues motor avoidance behavior. Proceedings of the National Academy of Sciences, 2021; 118 (42): e2101209118 DOI: 10.1073/pnas.2101209118