İnternetten Bulaşan Hastalık: Siberkondri

Her bireyin kendi sağlığı ile ilgili araştırma yapma ve bilgi alma hakkı vardır. Son yıllarda internete kolay erişim, sağlık bilgilerine ulaşımı kolaylaştırıyor, hasta anonimliğinin korunması, el altında ve istenilen saatte binlerce sağlık sitesine ulaşım bunu daha cazip kılıyor. Fakat internet aramalarında bilgilerin her zaman doğru ve kesin olmaması, kullananların çelişkili, belirsiz, hatta yanlış bilgilere maruz kalması, başka uygunsuz kaynaklara yönlendirilmesi arayan için gereksiz stres, kaygı ve zaman kaybına neden olabilmektedir. Özellikle sağlığı ile ilgili kaygı eğilimi olan bireyler başta olmak üzere; internette sağlıkla ilgili bilgi araştırması yapan tüm bireyler, daha fazla endişe ve kaygıya kapılmaktadır. Bu da kısır döngüye neden olmakla birlikte daha fazla zaman kaybı ve endişeye neden olmaktadır. Dolayısı ile internetten sağlık bilgisi aramanın olumsuz bir sonucu olarak yeni dönemin hastalıklarından “Siberkondri” ile karşı karşıyayız.

Çağımızın yeni hastalığı olan ve “internetten hastalık arama hastalığı” olarak tanımlanan siberkondri, akademik bir araştırmanın konusu oldu. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi tarafından İstanbul’da gerçekleştirilen araştırmada ilginç sonuçlar çıktı. İstanbul genelinde 18-75 yaşları arasındaki bin 196 kişinin katıldığı çalışmaya göre, kuşakların siberkondri düzeyleri karşılaştırıldığında, 2000 yılı ve sonrasında doğan Z kuşağının siberkondri seviyesi diğer kuşaklara göre 101,68 puanla en yüksek düzeyde bulundu. En düşük seviye ise 86,24 puanla orta seviyedeki 1946-1964 yılları arasında doğan Baby Boomer kuşağı oldu.

TEHLİKELİ OLABİLİR

Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, hastalık belirtileriyle ilgili internetten araştırma yapan kişilerin hasta oldukları düşüncesiyle kaygılandıklarını, uzmanlara başvurmadan kendi kendilerin yanlış tanı ve teşhis koyarak yanlış tedavi yöntemlerine başvurabileceklerine dikkat çekerek şunları söyledi:

“Özellikle salgın döneminde evde geçirilen sürenin artmasıyla birlikte internet kullanımı da arttı. Yeni medya çağında sağlık alanında oluşan yeni bir problemi gündeme getirdi. Yaşları 18-75 yaş arasında değişen tüm kuşaklarda orta seviyede bu rahatsızlığın görülmesi de tehlikenin boyutunu gözler önüne seriyor. Araştırmaya katılanların yüzde 36.8’i hekim tavsiyesi dışında kendi isteğiyle ilaç kullandıklarını söyledi. Yüzde 22’si tanısı koyulmamış bir hastalığının olduğunu düşünerek internette devamlı hastalık aradığını belirtiyor. Siberkondri düzeyinin yüksek seviyede seyretmesi bir an önce önlem alınması gerekliliğini ortaya koyuyor.”

DAHA ÇOK GÜVENİYORLAR

Araştırmada, hastalık belirtileri/şikayetleri olduğunda internete başvuran Z kuşağının, aile hekimi ya da uzman doktordan ziyade internetteki bilgiye daha fazla güvendiğini ortaya koyduğunu dile getiren Ünal, bunun diğer kuşaklar için de tehlikeli olabileceği uyarısında bulundu. Çalışmada, e-sağlık okuryazarlığının geliştirilmesi gerektiğine dikkat çekilirken, internetten sağlık bilgisi arayan ve bu bilgilerle kendi sağlık sorunlarını gidermeye çalışan kişilerin mutlaka sağlık profesyonellerinden destek almaları önerildi.

EĞİTİM SEVİYESİ ETKİLİ

Sağlık okur yazarlık seviyesi arttıkça siberkondri seviyesinin azaldığınının ortaya konduğu araştırmaya göre, Z kuşağı vücuduyla ilgili açıklayamadığı bir durum fark ettiğinde onu internetten bir çok kez araştırıyor. Aile hekimi ya da uzman doktor görüşünden çok internetten elde ettiği bilgileri ciddiye alıyor. Hastalık belirtilerini internette araştırırken o hastalığı olan kişilerin tıbbi durumlarının, hastalık belirtilerinin ve deneyimlerinin tartışıldığı forum sitelerini de ziyaret ediyor. Bu kişilerin, farklı internet sitelerini bir çok kez ziyaret ettiği ve rahatlayamadığı, internette hastalık araştırdığı sürede diğer çalışmalarını aksattığı ortaya çıktı. Siberkondrik durumunun cinsiyete göre farklılaşmadığı görülürken, eğitim düzeyi yükseldikçe siberkondri’nin azaldığı görüldü. Sosyal medya kullananlarda siberkondri oranının yüksekliği de araştırmada dikkat çekti. Araştırmada, aile sağlığı merkezine başvuran kuşakların internetten daha fazla hastalık araştırdığı ve yüksek seviyede siberkondrik olduğu da belirtildi.