Zeigarnik Etkisi

Bazen bir şeyleri yarım bıraktığınızı, zihninizin yoğun ve huzursuz olduğunu, yeni durumlara odaklanmada zorlandığınızı hissediyorsanız bunun nedeni beyninizin tamamlanmamış işleri hatırlamak konusunda seçici davranıyor olması olabilir. Rus psikolog Bluma Wulfoyna Zeigarnik bu durumu incelemiş; kişilerin tamamlanmamış veya bölünmüş şeyleri, tamamlananlara göre daha kolaylıkla hatırladığı sonucuna varmıştır. Buna da Zeigarnik Etkisi ismini vermiştir.

Bluma Zeigarnik, bir gün gittiği restoranda garsonun davranışlarına dikkat etmeye başlamış ve garsonun siparişleri kağıda yazmak yerine zihninde tutmayı tercih ettiğini görmüştür. Servis süreci tamamlanana kadar da siparişi unutmadığını, üzerine yenilerini kolaylıkla ekleyebildiğini fark etmiştir. Zeigarnik, bu durumu garsona sorduğunda “Tamamlanan siparişleri zihnimden siliyorum.” cevabını almış ve o günden sonra araştırmalarına başlamıştır. Yaptığı deneye katılan insanlardan laboratuvarda boncuk dizmek, bulmaca çözmek, matematik problemini tamamlamak gibi ortalama 20 basit küçük görevleri tamamlamaları istenmiş ve katılımcılar bazı görevleri yaparken kesintiye uğratılıp, bazı görevleri kesintiye uğratılmadan tamamlamalarına izin verilmiştir. Daha sonrasında katılımcılara, deney sırasında tam olarak hangi etkinlikleri yaptıkları sorulmuştur. Katılımcıların, yarıda kesilen görevleri, tamamladıkları görevlere göre yaklaşık %90 daha fazla hatırladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Zeigarnik Etkisi'ni desteklemek için, bağımsız bilim insanlarınca farklı araştırmalar da yapılmıştır. Bir bellek araştırmacısı olan John Baddeley, 1960’larda katılımcıların bir dizi anagramı çözmeleri üzerine bir çalışma gerçekleştirmiştir. Yapılan deneyde, katılımcıların bitiremedikleri anagramların cevapları verilmiş ve hatırladıkları kelimeleri söylemeleri istenmiştir. Araştırmanın sonucunda, katılımcıların başarıyla bitirdikleri anagramlara göre tamamlayamadıkları anagramların kelimelerini daha iyi hatırladıkları gözlenmiştir.

Özetle yarım bıraktığımız işler zihnimizi sürekli meşgul etmekte ve bilinç dışından sürekli bize baskı yapmaktadır. Anı yaşamamızı engelleyip, yapacağımız başka işlerin kalitesini düşürmektedir. Hatta yeni başlayacağınız bir ilişkiyi yani aşk hayatımızı bile etkileyebilmektedir. Bu yüzden zihnimizi meşgul eden duygularla yüzleşmeli, içimizde veya yaşantımızda yarım bıraktıklarımızı tamamlamalıyız.

Hiç “yarım” kalmamanız dileğimizle…

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. https://evrimagaci.org/zeigarnik-etkisi-tamamlamadiginiz-isleri-ve-bitirmediginiz-gorevleri-neden-daha-sik-hatirliyorsunuz-9439