IVF- In Vitro Fertilizasyon- Tüp Bebek

Çocuk sahibi olmak… Aslında çocuk sahibi olmak, çocuk yapmak kavramları kulağa çok kolay geliyor öyle değil mi? Ancak kulağa fazlasıyla kolay gelen ve uygulaması basit olan bu kavram, kimisi için ulaşılamaz bir istek boyutunda olabiliyor. Çocuk sahibi olma hayaliyle yaşayan ve defalarca bu amaç uğruna tedavi görüp binlerce lira harcayan anne-baba adayları da var. Evet tedavi görüp... Bu yazımızda da yardımcı üreme teknolojilerinden biri olan Tüp Bebek Tedavisi’ne değineceğiz.

Çocuk sahibi olamamanın birçok sebebi olabilir. Yaşın ilerlemesine bağlı olarak kadınlarda yumurta kalitesinin azalması, erkeklerde kaliteli sperm üretiminin azalması, genetik birtakım hastalıklar gibi çeşitli nedenler kısırlığa neden olabilir, bu da çocuk sahibi olmayı engelleyebilir. Aynı zamanda gebeliğin gerçekleşebilmesi için önemli kriterler arasında; kadının sağlıklı yumurta ve erkeğin kaliteli sperm üretmesi, spermin yumurtaya ulaşmasını sağlayan fallop tüplerinin sağlıklı olması, spermin yumurtayı dölleyebilmesi, döllenen yumurtanın rahimde tutunabilmesi ve yeterli embriyo kalitesi vardır.

Bu ve bunun gibi durumlarda çocuk sahibi olamayan aileler, tüp bebek yöntemine başvurmayı tercih ediyorlar. Peki tüp bebek tedavisi nedir, nasıl ve ne şartlarda uygulanır, aşamaları nelerdir, herkese tüp bebek tedavisi uygulanabilir mi, bu tedavi yalnızca insanlara mı uygulanıyor?, Hadi gelin bu soruları cevaplandıralım.

In Vitro Fertilizasyon (IVF), bir tür Yardımcı Üreme Teknolojisidir (YÜT). Bir kadının yumurtalıklarından yumurta almayı ve sperm ile döllemeyi kapsar. Bu döllenmiş yumurta embriyo olarak bilinir. Embriyo daha sonralar için dondurulabilir veya kadının rahmine tekrar yerleştirilebilir. Durumunuza bağlı olarak; yumurtalarınız ve eşinizin spermleri, yumurtalarınız ve donör sperminiz, donör yumurtaları ve eşinizin spermi, donör yumurta ve donör sperm, bağışlanan embriyolar ile tüp bebek tedavisi uygulanabilir. Doktorunuz ayrıca embriyoları bir taşıyıcıya ya da gebelik taşıyıcısına implante edebilir. Bu taşıyıcı sizin yerinize bebeğinizi taşıyan bir kadındır.

Tüp bebek tedavisinin başarı oranı değişkenlik gösterebilir. Amerikan Gebelik Birliği'ne göre, tüp bebek tedavisi geçiren 35 yaşın altındaki kadınlar için canlı doğum oranı yüzde 41 ila 43'tür. Bu oran 40 yaşın üzerindeki kadınlar için yüzde 13 ila 18'e düşüyor. Daha önce sayılan kısırlık nedenlerinin dışında ebeveynler, yavrularına genetik bir bozukluk geçirme riski taşıyorlarsa da tüp bebek yöntemini tercih edebilirler. Bir tıbbi laboratuvar, genetik anomaliler için embriyoları test edebilir. Daha sonra, bir doktor sadece genetik kusurları olmayan embriyoları implante eder ve bu sayede eğer her şey yolunda giderse sağlıklı bebekler dünyaya gelebilir.

IVF’ye (In Vitro Fertilizasyon) başlamadan önce, kadınlar önce yumurtalık rezerv testine tabi tutulacaktır. Bu test, kan örneği alarak folikül uyarıcı hormon (FSH) seviyesini test etmeyi kapsar. Bu testin sonuçları yumurtalarınızın büyüklüğü ve kalitesi hakkında bilgi verir. Ayrıca rahim de muayene edilir. Bu, uterusun bir görüntüsünü oluşturmak için yüksek frekanslı ses dalgaları kullanan bir ultrasonu kapsar. Doktorunuz ayrıca vajinanızdan uterusunuza bir cihaz yerleştirebilir. Bu testler rahminizin sağlığını ortaya çıkarabilir ve doktorun embriyoları implante etmenin en iyi yolunu belirlemesine yardımcı olabilir.

Erkeklerin ise sperm testi yaptırması gerekir. Bu test, laboratuvara spermin sayısı, boyutu ve şekli için analiz edilecek bir semen sıvısı örneği verilmesi ile gerçekleştirilir. Sperm zayıfsa veya hasar görmüşse, İntrasitoplazmik Sperm Enjeksiyonu (ICSI) adı verilen bir prosedür gerekli olabilir. Mikroenjeksiyon esnasında, sperm doğrudan yumurtaya enjekte edilir. ICSI, IVF sürecinin bir parçası olabilir.

Tüp bebek tedavisinin aşamaları ise şu şekilde sıralanabilir:

1. Yumurtalıkları uyarma:

Sağlıklı bir kadın, normal şartlar altında her adet döngüsü sırasında bir yumurta üretir. Bununla birlikte, IVF birden fazla yumurta gerektirir. Birden fazla yumurta kullanmak, canlı bir embriyo geliştirme şansını artırmaktadır. Vücudunuzun ürettiği yumurta sayısını artırmak için doğurganlık ilaçları almanız gerekmektedir. Bu süre zarfında yumurta üretimini izlemek ve ne zaman alınacağının bildirilmesi için düzenli kan testleri ve ultrasonlar yapılır.

2. Yumurta alımı (toplama)

Yumurta alımı, foliküler aspirasyon olarak bilinir. Anestezi ile yapılan cerrahi bir işlemdir. Doktorunuz bir iğneyi vajinanızdan, yumurtalığınıza ve oradan da yumurta içeren bir foliküle yönlendirmek için bir ultrason çubuğu kullanacaktır. İğne, her folikülden yumurta ve sıvı emecektir.

3. IVF (In Vitro Fertilizasyon ) veya ICSI (Mikroenjeksiyon) uygulaması ile döllemenin sağlanması

Erkek partnerin bir semen örneği vermesi gerekir. Bir teknisyen, spermi bir petri kabındaki yumurtalarla karıştıracaktır. Bu yöntem embriyo üretilmesi için yeterli olmazsa, doktorunuz ICSI kullanmaya karar verebilir.

4. Embriyo kültürü

Doktorunuz döllenmiş yumurtaları bölündüklerinden ve geliştiklerinden emin olmak için izleyecektir. Embriyolar bu aşamada genetik koşullar için teste tabi tutulabilir.

5. Embriyo transferi

Embriyolar yeterince büyük olduğunda, implante edilebilirler. Bu normalde döllenmeden üç ila beş gün sonra gerçekleşir. İmplantasyon; vajinanıza, serviksinize ve uterusunuza kateter adı verilen ince bir tüpün yerleştirilmesi işlemidir. Doktorunuz daha sonra embriyoyu rahminize bırakır. Embriyo rahim içerisine yerleştiği zaman gebelik oluşur. Bu 6 ila 10 gün sürebilir. Bir kan testi hamile olup olmadığınızı belirlemek için yeterlidir.

Tüp bebek tedavisi; sperm, yumurta ve rahim varlığında herkese uygulanabilen bir yöntemdir. Peki “Bu tedavi sadece insanlara mı uygulanıyor?” dedik. Tüp buzağı, tüp köpek, tüp kedi gibi hayvanlar da bulunmakta. Aynı zamanda normal şartlar altında bir inekten elde edilebilecek buzağı sayısı iki iken, tüp bebek yöntemi ile yüksek verimli bir inekten yılda 50-100 buzağı, ve cinsiyet belirlenebildiğinden dolayı da yüksek kalitede dişi buzağılar elde edilebilir. Suni tohumlama yöntemiyle dünyaya gelen kediler de bulunuyor. Bu yöntem sayesinde çiftleşme ve üreme yoluyla bulaşan hastalıkların ve genetik hastalıkların gelecek nesillere aktarılmasının da önüne geçilebileceği belirtiliyor.

Başlangıçta çocuk sahibi olmanın ne kadar kolay olduğundan bahsetmiştik. Ancak belirttiğimiz gibi herkes için bahsedildiği kadar kolay olmadığı, yazının sonuna gelindiğinde kavranmış durumda…

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. https://www.healthline.com/health/in-vitro-fertilization-ivf

2. https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/kisirlik/#genel-tanitim

3. https://www.webmd.com/infertility-and-reproduction/guide/in-vitro-fertilization

4. https://www.plannedparenthood.org/learn/pregnancy/fertility-treatments/what-ivf

5. https://istanbultupbebek.com.tr/tup-bebek/tup-bebek-nedir-asamalari-nelerdir/

6. https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/embriyo-transferiyle-bir-inekten-100-buzagi/44373