Kafası Olmadan Yaşayan Deniz Canlısı: Elysia Marginata

Japonya'daki Nara Kadın Üniversitesi'nde doktora adayı olan Sayaka Mitoh, korkunç bir manzaraya rastladığında laboratuvarının geniş “deniz sümüklü böcek koleksiyonunu” inceliyordu. Laboratuvarın esir yetiştirilen deniz sümüklü böceklerinden biri olan ve taksonomik adı Elysia marginata olan deniz sümüklü böceği nasıl olduysa bir şekilde başını koparmış ve bırakmıştı.

Bayan Mitoh daha iyi bir görünüm elde etmek için tankına daha dikkatli baktığında, daha da şok edici bir şey fark etti. Sümüklü böceğin kopmuş kafası tankın etrafında hareket ediyordu ve sanki bedensiz bir sümüklü böcek olma konusunda olağan dışı bir şey yokmuş gibi algleri çiğnemeye devam ediyordu.

Bayan Mitoh ayrıca deniz sümüklü böceğinin yarasının kendi kendine onarıldığına dair işaretler gördü. Deniz sümüklü böceği boynundaki dokuyu çözmüş ve kendi kafasını koparmış gibiydi. Ototomi olarak adlandırılan kendi kendine ampütasyon (çıkıntı biçimindeki bir organın tamamının ya da bir kısmının kesilip atılması), hayvan krallığında nadir değildir. Kuyruk gibi bir vücut parçasını atma yeteneğine sahip olmak, birçok hayvanın tehdit oluşturan bir ortamdan veya bir canlıdan kaçınmasına yardımcı olur. Bununla birlikte, hiçbir hayvanın tüm vücudunu terk ettiği görülmemiştir. Birçok kertenkele türü de ototomi özelliğini kullanarak kuyruklarını bırakıp bu uzuvlarını rejenere edebilir.

Deniz sümüklü böceklerinin yaşam öyküsü özelliklerini inceleyen Bayan Mitoh, "Kafanın hareket ettiğini gördüğümde gerçekten çok şaşırdım ve şok oldum." dedi. Sümüklü böceğin "kalp ve diğer önemli organlar olmadan hızlı bir şekilde ölmesini" beklediğini de sözlerine ekledi. Ama sadece yaşamaya devam etmekle kalmadı, aynı zamanda üç hafta içinde kayıp vücudunun tamamını yeniden canlandırdı.

Bu durum Mitoh ve meslektaşlarını, bazı deniz sümüklü böceklerinin kendilerini nasıl ve neden giyotinlediğini bulmayı amaçlayan bir dizi deney yapmaya teşvik etti. Current Biology dergisinde yayınlanan deneylerinin sonuçları, Elysia marginata'nın ve yakından ilişkili bir tür olan Elysia atroviridis'in yeni bir bedenin büyümesini kolaylaştırmak için kendilerini kasıtlı olarak kestiğine dair kanıtlar sunmaktadır. Daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen, araştırmacılar bu deniz sümüklü böceklerinin iç parazitlerle enfekte olduklarında vücutlarını terk ettiğinden şüpheleniyorlar.

Bayan Mitoh ve ekibi, yaratıkların yaşamları boyunca çeşitli türleri olan Elysia marginata ve Elysia atroviridis gruplarını izledi. İzledikleri tüm deniz sümüklü böcekleri kendi kafalarını koparmadı ama birçoğu bir iki kez bile olsa yaptı. Bedenler her iki türün kafalarından yeniden üretildi ancak başsız bedenler yine başsız kaldı. Bununla birlikte, bu terk edilmiş bedenler, ayrışmadan önce aylar boyunca uyaranlara tepki gösterdi. Kafa yaraları ototomi sırasında oluşan deniz sümüklü böceklerin iyileşmesi sadece bir gün sürdü. Kalp gibi organların yenilenmesi ise ortalama bir hafta sürdü. Deniz sümüklü böceklerinin çoğu için rejenerasyon sürecinin tamamlanması üç haftadan az bir süre aldı.

Kaynaklar ve İleri Okuma

1- https://www.theguardian.com/environment/2021/mar/08/keep-your-head-the-self-decapitating-sea-slugs-that-regrow-their-bodies-hearts-and-all

2- https://www.nytimes.com/2021/03/08/science/decapitated-sea-slugs.html