Mars 2020 Perseverance Rover ve Ingenuity

Evreni keşfederken karşımıza sürülerce zorluk çıkıyor. Bu engeller siyasi gibi görünse de aslında fizik yasaları tarafından konulmuş durumda. Örneğin Mars, Dünya’ya Ay’dan 240 kat daha uzakta ve insansız araçların Mars’a ulaşması neredeyse 8 ay sürüyor demiştik. 2021 yılının 18 Şubat Perşembe günü saat 23.55’te bir ton ağırlığındaki araç Perseverance, 7 aylık yolculuğunu tamamlayarak Kızıl Gezegen’in Jezero adlı kraterine iniş yaptı.

NASA (National Aeronautics and Space Administration, yani Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi), Mars'ta geçmişte yaşanabilir şartların olup olmadığını, biyolojik izleri ve geçmiş mikrobik yaşamı araştırması için Perseverance (Azim) Mars aracını 17 Temmuz 2020 tarihinde Cape Canaveral’den fırlamıştır. Perseverance, Mars’ta bulunduğu süre boyunca örnek toplayacak, beraberinde götürmüş olduğu Ingenuity Mars helikopteri ise kaydettiği görüntüleri Dünya’ya iletecek.

NASA'nın Ingenuity (Marifet) ismini verdiği Mars helikopteri 18 Şubat'ta Perseverance rover ile birlikte Kızıl Gezegen'in yüzeyine iniş yaptı. Ingenuity'nin bu ay Perseverance’den ayrılıp ilk kez uçuşa geçmesi bekleniyor. NASA şu anda uçuş denemesini ilk belirlenen tarihten biraz daha geç olan 16 Nisan tarihini planlamış durumda. İlk uçuş denemesinde, Mars helikopterinin 3 metreye kadar kısa bir dikey tırmanış yapması ve burada yaklaşık 30 saniye boyunca havada kalması bekleniyor. Dünya’da Wright Kardeşler, havadan ağır sürdürülebilir ilk kontrol edilebilir ve motorlu uçuşu 17 Aralık 1903’te gerçekleştirmişti. Mars’taki ilk uçuş ise eğer bir aksilik olmazsa Ingenuity ile, 2021’de gerçekleştirecek.

NASA’nın bu zamana kadarki en büyük yatırımının bu görev olduğu bilgisine ulaştık. Mars 2020 Perseverance misyonu için 2.4 milyar yatırım yaptığı öğrenilen NASA, sadece aracın kendisine değil, araçla birlikte göndermiş olduğu Ingenuity Mars helikopteri için 80 milyon dolar, aracın test çalışmaları için ise 5 milyon dolarlık yatırım yaptı. Aşağıda Perseverance ve Ingenuity'nin görüntüsünü görebilirsiniz. (canlandırma)

NASA, 1970'lerde gezegene ulaşan Viking aracından sonra ilk kez, Perseverance ile direkt olarak yaşam belirtisi araştıracak. 2000'li yıllarda kızıl gezegende araştırmalar yapan Spirit ve Opportunity ile yakın zaman önce Curiosity, Mars'ın bir zamanlar daha sıcak ve ıslak bir gezegen olduğunu ortaya koydu. Perseverance, kendinden önceki robotların bilgileri ışığında, eğer bir zamanlar var oldularsa, ilkel yaşam formlarının izini arayacak. Bunun için de bir zamanlar devasa bir göl olan Jezero Krateri’ne indirildi.

Bu kurumuş krater gölünün ülkemiz Burdur'daki Salda Gölü ile benzer özellikler taşıdığı düşünülüyor. Salda'nın Jezero Krateri'yle benzerliğine ilişkin şu ifadeler yer aldı: "Türkiye'nin güneybatısındaki bir gölün, Mars'taki bir çarpma krateri ile çok fazla ortak yanı olduğunu düşünmeyebilirsiniz ancak iki havza benzer mineraloji ve jeoloji içeriyor. Aslında, Salda Gölü, bir zamanlar bir göle sahip olduğu düşünülen Jezero Krateri'nde bulunanlara benzer karbonat mineralleri ve deltalar içeren, dünyadaki bilinen tek göldür." Ayrıca NASA Earth" adlı Twitter hesabından yapılan paylaşımda Salda Gölü ve Jezero Krateri'nin fotoğrafları yan yana yer aldı ve paylaşımda şu ifadelere yer verildi: “Mars'a geri sayım başladı! Perseverance'ın Jezero Krateri'ne sadece bir gün sonra temas edeceğine inanmak öyle zor ki. Kratere kimse ayak basmadı ama Türkiye'deki Salda Gölü sayesinde neler bekleyebileceğimiz konusunda bazı fikirlerimiz var."

Özellikle de bulundurduğu minerallerin. Salda'daki tortular, mikroplar tarafından aşınarak şu anki halini almış kayalardır. Okyanuslardaki resif veya mercan kayalıklarına benzeyen bu oluşumlara mikrobiyalit adı verilir. Bilim insanları, Jezero kraterinde benzer bir oluşumun kalıntılarına rastlamanın, gezegendeki geçmiş yaşam adına "dev" bir haber olacağını dile getiriyor. NASA'nın konu ile ilgili makalesinde "Jezero kraterine seyahat edemeyebilirsiniz ama ona en yakın yeri edebilirsiniz: Salda Gölü, Türkiye" ifadesi yer alıyor.

NASA Bilim Kurulu, Perseverance’nin Dünya'ya geri getirilmek üzere 31 ayrı taş ve yüzey örneği almasını istedi. Alınan örnekler, Mars yüzeyinde belirli yerlere tüpler halinde bırakılacak. Projenin devamı niteliğinde olan görevler, Perseverance tarafından toplanıp bırakılan taş ve yüzey örneklerini toplayarak bu örneklerin Dünya'ya geri getirilmesi hedeflenecek.