Nesneleri İnsan ve Hayvan Figürlerine Benzetme - Pareidolia

Bu fotoğrafta gülen bir yüz görüyor musunuz? Ya da belki de sıcak bir yaz gününde bulutlarda bir tavşan figürü veya arabanızın yan tarafındaki çamur sıçramasında bir palyaçonun yüzünü görmüşsünüzdür. Pareidolia kelimesi, hatalı bir şey anlamına gelen Yunanca 'para' ve görüntü, biçim veya şekil anlamına gelen 'eidolon' kelimelerinden türetilmiştir. İlişkisiz nesnelerde veya desenlerde rastgele görüntüler görme eğilimini tanımlamak için kullanılır.

İnsanlar genellikle pareidolia'nın şizofreni belirtisi olup olmadığını sorarlar. Pareidolia genellikle bir akıl hastalığına bağlı olmasa da şizofrenide yaşanabilir. Örneğin, cansız nesnelerde yüzler görmek korku veya öfke gibi duyguları uyandırmaya başlarsa, o zaman pareidolia kontrolden çıkmaya ve hayatınızı ele geçirmeye başlayabilir. Geçmişte nesnelerde yüz görmek psikozla bağlantılıydı. Ancak cansız nesnelerde yüz görmek artık normal bir insan deneyimi olarak görülüyor.

Peki beynimiz bunu neden yapıyor? Evrim psikologları pareidolia'yı atalarımıza fayda sağlayan evrimsel bir avantaj olan bir hayatta kalma tekniğine bağlamışlardır. Çevrelerinde yırtıcı hayvan yüzleri olduğunu varsaymak, atalarımızın avcılardan kaçarak daha uzak bir yerde güvende olmalarını sağlıyordu. Örneğin çalıların arasındaki bir gölgeyi, yırtıcı bir kaplana benzeterek o bölgeden hemen uzaklaşıyorlardı. Bu durum da hayatta kalma şanslarını arttırıyordu. İşte bu nedenle beyinlerimiz, özellikle de yüze benzeyen şekillere fazlasıyla duyarlı olacak şekilde evrimleşmiştir.

Pareidolia'nın özellikle dini imgelerle bağlantılı birçok örneği vardır. Örneğin 2004'te Miami'de bir kadın sandviçin üzerinde Hz. İsa'nın görüntüsü olduğunu söyleyerek ebay'de 28.000 dolara eski bir ızgara sandviç satmıştır.

1976'da Viking 1 misyonu tarafından çekilen fotoğrafların Mars'ta eski bir medeniyetin kalıntıları olabilecek bir yüz gösterdiğine inanılıyordu.

İrlanda'nın Rathkeale kentindeki St. Mary'yi ziyaret edenler, kilisenin dışındaki ağaç kütüğünün Meryem Ana'nın siluetini taşıdığını bildirdiler.

Peki siz bu fotoğrafların kaçında pareidolia gözlemlemektesiniz?

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. https://www.feelgoodcontacts.com/eye-care-hub/what-is-pareidolia