Stresten Beyazlayan Saç Eski Haline Dönebilir Mi?

Efsaneye göre Marie Antoinette'in saçı, 1791'de infaz edilmesinden hemen önce bir gecede griye dönmüştür. Efsane yanlış olsa da (folikülden çıkmış saçlar renk değiştirmez.) Columbia Üniversitesi Vagelos College of Physicians and Surgeons'taki araştırmacılar tarafından yapılan yeni bir çalışma, psikolojik stresi insanlarda beyazlayan saçlarla ilişkilendiren nicel kanıtlar sunan ilk çalışmadır.

Stresin beyazlamayı hızlandırabileceği sezgisel gibi görünse de, araştırmacılar stres ortadan kaldırıldığında saç renginin eski haline getirilebileceğini keşfettiklerinde şaşırdılar; bu, farelerde stresin neden olduğu gri saçların kalıcı olduğunu öne süren yakın tarihli bir çalışma ile çelişen bir bulgudur.

Araştırmanın kıdemli yazarı Martin Picard, 22 Haziran'da eLife'da yayımlanan çalışmanın, stresin saç rengi üzerindeki etkileri hakkındaki asırlık spekülasyonları doğrulamaktan daha geniş bir öneme sahip olduğunu söylüyor. Picard, "Yaşlı" beyaz saçların "genç" pigmentli durumlarına geri dönmesine izin veren mekanizmaları anlamak, genel olarak insan yaşlanmasının değiştirilebilirliği ve bunun stresten nasıl etkilendiği hakkında yeni ipuçları verebilir" diyor. "Verilerimiz, insan yaşlanmasının doğrusal, sabit bir biyolojik süreç olmadığını, ancak en azından kısmen durdurulabileceğini ve hatta geçici olarak tersine çevrilebileceğini gösteren artan sayıda kanıta katkıda bulunuyor."

Yaşlanmayı Araştırmak İçin Bir Yol Olarak Saçları İncelemek

Picard, "Bir ağaç gövdesindeki halkalar, bir ağacın yaşamındaki geçmiş on yıllar hakkında bilgi tutması gibi, saçlarımız da biyolojik tarihimiz hakkında bilgi içerir." diyor. "Kıllar hala folikül olarak derinin altındayken, stres hormonlarının ve zihnimizde ve vücudumuzda meydana gelen diğer şeylerin etkisine maruz kalırlar. Saçlar kafa derisinden çıktıktan sonra sertleşir ve bu maruziyetleri sabit bir forma kalıcı olarak kristalleştirirler. "

Çalışmanın ilk yazarı ve Picard'ın laboratuvarında bir öğrenci olan Ayelet Rosenberg, bu dilimlerin her birinde pigment kaybının (grileşme) derecesini ölçmek için küçük insan kıllarının son derece ayrıntılı görüntülerini yakalamak amacıyla yeni bir yöntem geliştirdi. Her dilim, bir milimetrenin yaklaşık 1/20'si genişliğinde, yaklaşık bir saatlik saç büyümesini temsil eder.

Picard, "Bir saça bakmak için gözlerinizi kullanırsanız, büyük bir geçiş olmadığı sürece baştan sona aynı renk gibi görünecektir" diyor. "Yüksek çözünürlüklü bir tarayıcının altında, renkte küçük, göze çarpmayan varyasyonlar görüyorsunuz ve biz de bunu ölçüyoruz."

Araştırmacılar, 14 gönüllünün bireysel kıllarını analiz etti. Sonuçlar, bireylerden takvimlerini gözden geçirmelerinin ve her haftanın stres düzeyini derecelendirmelerinin istendiği her gönüllünün stres günlüğüyle karşılaştırıldı. Picard, araştırmacıların bazı beyaz saçlarının doğal olarak orijinal renklerine kavuştuğunu hemen fark ettiklerini ve bunun daha önce niceliksel olarak belgelenmemiş olduğunu söylüyor.

Makalenin ikinci yazarı ve Picard'ın laboratuvarındaki bir öğrenci olan Shannon Rausser tarafından saçlar stres günlükleriyle hizalandığında, stres ve saçın beyazlaması arasındaki çarpıcı ilişkiler ortaya çıktı ve bazı durumlarda stresin kaldırılmasıyla beyazlamanın tersine çevrildiği anlaşıldı. Picard, "Tatile giden bir kişi vardı ve o kişinin kafasındaki beş adet beyaz saç, tatil sırasında zamanla senkronize olarak eski haline döndü." diyor.

Stresin gri saça nasıl neden olduğunu daha iyi anlamak için araştırmacılar ayrıca saçlardaki binlerce protein seviyesini ve her bir saçın uzunluğu boyunca protein seviyelerinin nasıl değiştiğini ölçtüler. Saç rengi değiştiğinde 300 proteinde değişiklikler meydana geldi ve araştırmacılar, mitokondride stresin neden olduğu değişiklikleri öneren bir matematiksel model geliştirdiler, bu stresin saçları nasıl griye çevirdiğini açıklayabilir.

Picard, "Sıklıkla mitokondrinin hücrenin güç merkezleri olduğunu duyuyoruz, ancak oynadıkları tek rol bu değil" diyor. "Mitokondri, aslında, psikolojik stres de dahil olmak üzere bir dizi farklı sinyale yanıt veren, hücrenin içindeki küçük antenler gibidir."

Stres ve saç rengi arasındaki mitokondri bağlantısı, stresin neden olduğu grileşmenin saç folikülündeki geri dönüşü olmayan bir kök hücre kaybından kaynaklandığını tespit eden yakın tarihli bir fare çalışmasında keşfedilenden farklıdır.

Miami Miller Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde dermatoloji profesörü olan ortak yazar Ralf Paus, "Verilerimiz, grileşmenin insanlarda farklı bir mekanizmayı içeren geri dönüşümlü olduğunu gösteriyor. Farelerin çok farklı saç folikülü biyolojisi var ve bu, farelerdeki bulguların insanlara iyi yansımadığı bir örnek olabilir." diye ekliyor.

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. https://www.sciencedaily.com/releases/2021/06/210622154339.htm

2. Ayelet M Rosenberg, Shannon Rausser, Junting Ren, Eugene V Mosharov, Gabriel Sturm, R Todd Ogden, Purvi Patel, Rajesh Kumar Soni, Clay Lacefield, Desmond J Tobin, Ralf Paus, Martin Picard. Quantitative mapping of human hair greying and reversal in relation to life stress. eLife, 2021; 10 DOI: 10.7554/eLife.67437