Türler Arası Çiftleşmenin Şaşırtıcı Sıklığı

Birbirinden farklı türlerin en önemli özelliklerinden biri bireylerinin farklı türler arasında çiftleşememesi ve verimli yavrular meydana getirememesidir. Ancak bazen farklı fakat ilişkili türler çoğalabilir. İki farklı tür başarılı bir şekilde çiftleştiğinde, ortaya çıkan yavrulara melez denir. Tabii iki farklı türün çiftleşmesi dediğimizde aklınıza Shrek filminde eşeğin ve dinozorun eşek başlı ve dinozor kuyruklu yavrularının olması gelmesin. O yalnızca bir kurgu :)

Örneğin bir maymunla insan çok benzer özelliklere sahip olsa dahi çiftleşemez, çiftleşse bile ortak bir yavru meydana getiremezler. Ama görünüşe göre Japonya'daki makak maymunları rutin olarak geyiklerle cinsel davranışlarda bulunuyorlar. İki tür arasındaki büyük farklar göz önüne alındığında, davranış açıkça üreme için tasarlanmamıştır.

Ancak bazen farklı fakat ilgili türler çoğalabilir. Hem hayvanlarda hem de bitkilerde bu durumla karşılaşılabilir. Bu tür karşılaşmalar bir türün korunmasını ve evrimini etkileyebilir. İki farklı tür başarılı bir şekilde çiftleştiğinde, ortaya çıkan yavrulara melez denir. Melezler genellikle kısırdır, üreme yetenekleri yoktur.

Örneğin bir at ve bir eşeğin çiftleşmesi sonucu bir yavru meydana getirmemesi beklenir ancak asıl mucize de tam olarak burada başlar, katır adı verilen bir canlı dünyaya gelir. Fakat bahsedildiği gibi katır, iki farklı canlı türünden meydana geldiği için üreyebilen bir canlı değildir. Peki at ve eşek neden çiftleşebilmektedir? Bu sorunun cevabı tamamen evrimseldir. At ve eşek, tam olarak iki ayrı tür olarak birbirlerinden ayrılmadan önce bugün olduğu gibi yaşam alanlarının kesişmesi nedeniyle birbirleri ile çiftleşme yoluyla gen alışverişlerine devam edip milyonlarca yıllık serüvenin sonrasında bile hala çiftleşebilir durumda kalmayı sürdürebilmişlerdir.

Türler arası çiftleşmenin, türleşme sürecinin tam olarak ayıramadığı at ve eşek haricinde başka hayvanlar da mevcut. Özellikle hayvanat bahçelerinde karşılaşılan bu çiftleşme örneği sonucu “kaslan” veya “aplan” adı verilen canlılar meydana gelebilir. “Kaslan” ve “aplan” derken neyden kastedildiğini anlamışsınızdır: Kaplan ve aslan.

Kaplanlar ve aslanlar arasında muhteşem bir benzersizlik vardır. Sonuç olarak ikisi de ayrı türlerdir ancak ikisi arasında çiftleşme olabilmektedir. Annenin aslan, babanın kaplan olduğu durumlarda oluşan yavru birey “aplan”; annenin kaplan, babanın ise aslan olduğu çiftleşme sonucunda oluşan yavru ise “kaslan” olarak adlandırılır. İşte hayvanat bahçeleri, farklı yaşam alanlarında hayatlarını sürdüren canlıları bir araya getirebildiğinden, farklı da olsa bazı türler bir araya geldiği zaman yavru meydana getirebiliyor. Ancak “aplan” ve “kaslan” tabiatta hayatlarını sürdüremeyecek kadar uyumsuz ve sakat oluyorlar.

Ancak melezleşmeyi ne olumlu ne de olumsuz bir olay olarak değil, yalnızca türlerin evrimini etkileyebilecek bir süreç olarak düşünebiliriz. Bazen genler, ebeveynlerinden daha büyük başarı şansına sahip bir yavru üretmek için bir melezde birleşir. Buna örnek olarak Galapagos ispinozları verilebilir. Melezlerin farklı şekilli gagaları, ana türlerle karşılaştırıldığında hayatta kalmak için bir fayda sağlamıştır.

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. https://daily.jstor.org/the-surprising-frequency-of-interspecies-mating/

2. İFA-Beden/Sinan Canan