Yalan Söyleme Hastalığı: Mitomani

Birçok toplumda ve inançta dürüstlük, ahlaki açıdan en önemli erdemlerden biri olarak kabul edilir. Yalanın, sadakatsizliğe yol açıp ilişkilere zarar verdiği görüşü genel kabul görmüş bir düşüncedir. Yalan söylemek; bilerek ve isteyerek yanlış beyanlarda bulunmak, doğruyu saklamak, bir nevi de hırsızlıktır. Çok sevdiğim bir romanda da söylendiği gibi: “Yalan söylediğinde birinin gerçeğe ulaşma hakkını çalarsın.” İnsanlar doğruyu söylemenin getireceği sonuç ve sorumluluklardan kaçınmak için sık sık yalan söyler. Çocukluğundan beri yalan söylemenin doğru olmadığını ailelerimiz biz çocuklarına aşılamış olmasına rağmen her insan yalan söyleyebilir. 2008 yılında İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre, ortalama 60 yıllık bir ömrü olan normal bir insan hayatı boyunca yaklaşık 88.000 yalan söylüyor. Ki bu sayı etrafımızdaki insanlara kolay güvenmememiz gerektiğinin göstergesi, kanıtı olarak kullanılabilir.

İnsanlar yalan söyleyerek kendi çıkarlarını korurlar ve diğer insanlarla ilişkilerini sürdürürler. Yalanı ayrıntılı olarak inceleyen bir araştırmacı olan Bryant (2008), yalanı; kasıt, sonuç, fayda sağlayan kişi, doğruluk ve kabul edilebilirliğe göre gruplara ayırdı. Bryant'ın çalışmasına göre yalan:

Gerçek Yalan: Kötü niyetli ve aldatıcı şekilde söylenen yalandır. Bunun ciddi sonuçları olabilir. Yalan söylemek kişiye yardımcı olur. İçinde gerçeklik yoktur ve kabul edilemez. Yalan söylenen kişiye, karşılıklı ilişkilere ve güvene verilen zarar nedeniyle olumsuz bir yalan türü olarak düşünülebilir.

Beyaz Yalan: Bu yalan iyi niyetle söylenmiş bir yalandır. Bir başkasını üzüntü, sıkıntı ve/veya olumsuzluktan kurtardığı düşünülen, genel olarak bir başkasının yararını dikkate alan ve doğruluk içermeyen ifadelerdir. Sonuç çoğu zaman zararsızdır. Koruyucu bir özelliği vardır. Küçük bir yalan biraz gerçeklik içerdiği için kabul edilebilir.

Gri Yalan: Niyet belirsizdir, iyi ya da kötü her niyetle söylenebilir. Sonuç belirsizdir, bu da farklı sonuçlar doğurabilir. Yalanın yararı belli değildir. Doğruluk seviyesi belirsizdir. Sonuç açıklama biçimine bağlıdır. Bazen daha iyi ve bazen daha kötü yorumlanabilir.

Beyaz yalan gibi iyi niyetli söylenen yalanlar dışında, kötü niyetlerle (hırsızlık, dolandırıcılık) ya da hiçbir amacı olmayarak sadece yalan söylemek için söyleyen insanlar Mitomaniktir.

Patolojik yalan, yalan söyleme alışkanlığıdır. Yalan söylemeleri o kadar alışkanlık haline gelmiştir ki, yalan söyleyip o yalana göre yaşar hale gelmişlerdir. Psikiyatride Mitomani olarak tanımlanan bu yalan söyleme hastalığına sahip olan insanlara Mitoman denir. Mitomani, Yunanca Muthos (efsane) ve Latince Mani (delilik) kelimelerin bir kombinasyonudur. Mitomani hastalığı ilk olarak 1891'de Alman Doktor Anton Delbrueck tarafından tanımlanmıştır. O zamandan beri üzerinde yapılmış çok fazla araştırma bulunmamaktadır.

Mitomani Hastalığının Özellik/Semptomları

• Mitomani hastaları yalan söylediklerinin farkında olmadan rastgele yalan söyleyip hayal gücü ile ürettikleri yalanların gerçek olduğu düşüncesini kabul ederler. Büyüme çağında olan çocuklarda normal karşılanan bu yalan söyleme durumu, yetişkinlerde gözlemlendiğinde patolojik bir rahatsızlık boyutundadır.

• Normal insanlar yalan söylediklerinde utanç duyabilir, huzursuz hissedebilir ve hatta suçluluk duygusuna girebilir ancak mitomanlar utanç duymaz, huzursuzluk ve suçluluk hissetmezler.

• Çok gerçekçi ve etkileyici bir şekilde yalan söyleme ve etkisi altına alma kabiliyetleri vardır.

• Yalan söylemeleri, kendilerini çok önemli biri gibi hissetmelerine neden olur.

• Eskiden söylemiş oldukları yalanları canlı tutup koruyabilmek ve inandırdıkları gerçeği bozmamak adına yeni bağlantılı yalanlar üretmeye devam ederler.

• Yalanlarının çoğu zaman bir amacı yoktur. Yanı sırf canları sıkıldığı için bile yalan söyleyebilirler.

• Genel toplumda görülme sıklığı 1000 kişide 1 olup cinsiyet ayırmadan erkeklerde ve kadınlarda eşit sıklıkta görülür.

• 15-16 yaş gibi ergenlik çağında başlar ve eğer tedavi edilmezse yetişkinliğe kadar devam edebilir.

Mitomani Nasıl Tedavi Edilir?

Mitomani hastalığının tedavisi için, öncelikle bu yalan söyleme durumunun başka bir psikolojik hastalığın sonucuyla mı oluştuğu; yoksa kendi başına bir sağlık sorunu mu olduğunun belirlenmesi gerekmektedir. Eğer bu yalan söyleme durumunun başka bir psikolojik hastalığın sonucuyla meydana geldiği belirlenirse, buna yönelik antidepresan, sakinleştirici, antipsikotik ilaçlar gibi çeşitli ilaç tedavileri uygulanır. Bunun yanında Mitomani hastalarının tedavi sürecinde psikoterapi oldukça önemlidir. Mitomani hasta yakınlarının da bu süreçte desteklenmesi ve bu hastalıkla ilgili gerekli bilgilendirmenin yapılması gerekmektedir.

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. http://www.theglobalmedicine.com/what-is-mitomania/

2. https://www.florence.com.tr/mitomani-nedir