Yangına Ateşle Müdahale: Karşı Ateş Tekniği

Türkiye’nin birçok bölgesinde eş zamanlı çıkan orman yangınları vatandaşları yasa boğdu. Ülkenin oksijen ihtiyacının yüksek kısmını karşılayan bu ormanlar, içinde yüzlerce canlı barındırıyordu. İçinde yaşayan yüzlerce canlıyla birlikte kül olan orman bölgeleri, büyük bir tahribat yarattı. Yangınların söndürülmesi için fedakarca çalışan insanlar varken sosyal medyada hızla yayılan bir görüntü, görenleri şaşkına çevirdi: Ormanda hat gibi bulunan, çizgi şeklinde bir yangın kümesi.

Doğal olarak bu görüntüyü gören kişiler, ilk olarak bunun bir sabotaj şüphesinin olabileceğini, ormanda çalışan görevlilerin ormanı bilerek ateşe verdiğini düşünerek art niyet aradılar. Ardından Starlink Uyduları’nın işin içinde olduğu, lazer silahların devreye girdiği bir bilim kurgu filmini andıran düşünceler havada uçuştu. Ancak işin aslı öyle değildi. Peki neydi bu ateşin sebebi? “Çivi çiviyi söker.”, bu durumu özetleyebilecek nitelikte bir atasözü. Güçlü bir şeyin, yine güçlü başka bir şeyle etkisiz hale getirilmesi durumunu ifade ediyor. Peki ateş, ateşle kontrol altına alınıp etkisiz hale getirilemez mi? Atasözüne göre bu mümkün görünüyor ki mümkün.

Yangının yine ateşle kontrol altına alındığı bu kontrollü yangın yöntemine (Controlled Prescribed Burn) “karşı ateş tekniği” adı verilir. Karşı ateşleme, orman yangınından belirli bir mesafeye küçük bir yangının yerleştirildiği bir yangın söndürme tekniğidir. Karşı ateşlemenin birçok avantajı vardır. Başlangıç olarak, nispeten küçük insan kaynakları kullanarak büyük yangınlarla savaşmayı mümkün kılar. İkincisi, su gerekli değildir ve sonuç olarak, suyun gelmesini beklemek zorunda kalmadan karşı ateşleme neredeyse anında uygulanabilir. Küçük insan kaynakları ve kısa yangın söndürme süresi finansal tasarruflar sağlar. Ek olarak, geleneksel tekniklerden daha az dumana maruz kalan itfaiyecilere de sağlık açısından yarattığı avantajlar bulunur.

Öte yandan, karşı ateşlemenin de birtakım zorlukları bulunuyor. Orman ve yüksek gölgelik yangınları da dahil olmak üzere bir dizi yangın senaryosunda geçerli değildir. Genellikle yaklaşarak söndürmenin mümkün olmadığı, yangının genişleyerek büyüdüğü tepe veya örtü yangınlarında kullanılır. Karşı ateşleme; topografyaya, hava durumuna, yakıtlara ve orman yangını cephesinin tekdüzeliğine bağlı olarak işe yarayabilir, ancak bazı durumlarda yaramayabilir de.

İşin uzmanları tarafından yürütülmediğinde yangının durdurulması şöyle dursun, rüzgar ve eğim göz önüne alınmadığından dolayı yangının büyümesi, yayılması, kontrolden çıkması durumları gerçekleşebilir. Yani aslında karşı ateşleme metodu ağırlıklı şekilde son çare olarak kullanılır. Büyük enerjinin küçük enerjiyi kendisine çekmesi bilgisinin kullanıldığı bu yöntemde, rüzgar bir nevi hafifler ve iki yangın birbirine kavuştuğu anda da yanıcı kütle kalmadığı için yangın durdurulur.

Bilim Özü ailesi olarak temennimiz, en kısa sürede ülkemizin ağır şekilde etkilenmiş olduğu bu yangınların son bulmasıdır. Yaşamımızı devam ettirebilmemiz için ihtiyaç duyduğumuz oksijenin karşılandığı ormanlarımızı, içinde yaşayan canlılarla birlikte cansız çevreyi, ekosistemimizi korumak borcumuzdur.

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. https://www.ctif.org/news/prevention-control-using-back-fire-combat-wildfire

2. https://counterfires.weebly.com/